Hollanda Seçİmleri 29 Ekİm 2025: D66’nın Sürprİz Zaferİ, Sağ Blok Dengelerİ ve Koalİsyon Senaryoları

Anketleri boşa çıkaran seçim gecesi, D66’nın beklenmedik yükselişi, Wilders’in hayal kırıklığı ve Hollanda’da koalisyon gerçeği…

Özet – 2025 Hollanda Genel Seçİmlerİnde Ne Oldu?

• Seçimler 29 Ekim 2025 Çarşamba günü yapıldı, katılım oranı %76,3 oldu.

• Anketlerin neredeyse tamamı PVV’yi (Wilders) açık ara birinci gösterirken, birinci parti D66 çıktı.

• D66 ve PVV 26’şar sandalye aldı; fakat oy oranı daha yüksek olduğu için seçimin kazananı resmen D66.

• VVD, beklendiği kadar düşüş yaşamadı; kendi açısından görece başarılı bir sonuç aldı.

• GroenLinks–PvdA beklenen sıçramayı yapamadı, 20 sandalyede kaldı ve Timmermans istifa etti.

• CDA 5’ten 18 sandalyeye çıkarak büyüdü ama beklenen patlamayı yapamadı.

• Aşırı sağ blok (PVV, JA21, FvD, BBB) toplamda neredeyse aynı büyüklüğünü korudu, yalnızca oylar dağıldığı için PVV birinci olamadı.

• D66, hem soldan hem merkezden hem de kısmen sağdan oy çekerek herkesin oyunu alan parti haline geldi.

• Önümüzdeki dönemin en kritik sorusu: D66 kimlerle koalisyon kuracak?

1. Seçİm Günü, Katılım ve Hollanda Seçmenİnİn Tutumu

29 Ekim 2025 – Her Zamanki Gibi Çarşamba Seçimi

Hollanda’da genel seçimler geleneksel olarak çarşamba günleri yapılıyor. 2025 seçimlerinde:

• Tarih: 29 Ekim 2025

• Katılım oranı: %76,3

Hollanda standartlarına göre bu oran:

• Biraz düşük, çünkü genelde %77–78 bandı görülüyor.

• Yine de demokrasi kültürü yüksek bir ülke için “çok yüksek katılım” da sayılmaz.Neden Katılım Türkiye’ye Göre Daha Düşük?

• Apolitik bir kesim var; siyasete ilgisiz, oy vermeyi önemsemeyen bir grup.

• Günlük hayatta temel sistemler (adalet, eğitim, sağlık vb.) daha stabil olduğu için, siyaset insanların hayatını Türkiye’deki kadar dramatik etkilemiyor.

• “Oy vermezsem hayatım alt üst olur” hissi yaygın değil; bu da sandığa gitme motivasyonunu düşürüyor.

2. Beklentİler vs Gerçekler: Anketler Neyİ Öngörüyordu, Ne Çıktı?

Beklenen Senaryo

Seçim öncesi anketlerin çoğunda tablo şöyleydi:

PVV (Wilders) – Açık ara birinci, CDA veya GroenLinks–PvdA – İkinci sırada dönüşümlü, VVD ve D66 – 3. / 4. sıralar. Arkadan JA21, BBB gibi partilerin gelmesi bekleniyordu.

Kısaca:

“Wilders birinci, geri kalanlar sıralamayı kendi arasında paylaşır” beklentisi hâkimdi.

Gerçek Sonuçlar

Resmî sonuçlar pazartesi açıklanacak olsa da, oy sayımı bittiği için tablo büyük ölçüde belli:

• D66 – 26 sandalye → Seçimin kazananı

• PVV – 26 sandalye → Oy farkıyla ikinci

• VVD – 3. parti → Beklenenden daha iyi performans

• GroenLinks–PvdA – 20 sandalye → Beklentinin altında, lider istifası

• CDA – 18 sandalye → 5’ten 18’e çıkış, ama beklenen kadar sıçrama değil

Küçük partilerde:

• JA21: 1 sandalyeden 9’a → Net kazanan

• FvD: 3’ten yukarıya çıkış → Sağ blok içinde güçlenme

• 50PLUS: 0’dan 2 sandalyeye → Yaşlılar partisinin geri dönüşü

• NSC: Tüm oyunu kaybederek sıfır sandalyeye düştü → Seçimin en büyük kaybedeni

3. Sağ Blok Ne Kadar Güç Kaybettİ? Aşırı Sağ Gerçekten Gerİledİ mİ?

İlk bakışta PVV’nin sandalye kaybı “sağ çöküyor mu?” sorusunu akla getiriyor.

Ancak oy geçişlerine ve toplam sandalyeye bakınca tablo çok farklı.

Uç Sağ Blok Karşılaştırması

2023 seçimlerinde:

• PVV: 37

• JA21: 1

• FvD: 3

• BBB: 7 (örnek)

Toplam ≈ 48 sandalye (kabaca uç sağ küme)

2025 seçimlerinde:

• PVV: 26

• JA21: 9

• FvD: 7

• BBB: 4 (örnek)

Toplam ≈ 46 sandalye

Yani:

➡ Uç sağın toplam kaybı en fazla 1–2 sandalye.

Kaybedilen şey oy değil, konsantrasyon. PVV’den JA21 ve FvD’ye doğru güçlü bir dağılım var.

PVV Seçmeni Nereye Gitti?

• Oyların %70’i PVV’nin kendi eski seçmeni

• Bir kısmı oy kullanmamış, sandığa gitmemiş

• Bir kısmı VVD’ye, bir kısmı JA21’e, daha az bir kısmı da diğer sağ partilere kaymış

Sonuç:

Sağ seçmen hâlâ sağda. Sadece Wilders’ten memnun olmayanlar, başka sağ partilere geçti.

4. D66 Neden Bu Kadar Başarılı Oldu? Oylar Kİmlerden Geldİ?

D66, bu seçimin tartışmasız en büyük kazananı.

D66’nın Oy Kaynakları

Verilere göre bugün D66’ya oy verenlerin:

• Sadece %24’ü zaten daha önce D66 seçmeniydi

• Yaklaşık %20’si GroenLinks–PvdA’dan geldi

• %13’ü NSC’den,

• %11’i VVD’den geldi

• Hatta PVV’den bile az da olsa oy çekebildi

Bu tablo bize şunu söylüyor:

➡ D66, sol, merkez ve kısmen sağdan oy toplayan nadir bir parti konumunda.

➡ Özellikle GroenLinks–PvdA’nın sıçrama yapamamasının temel nedeni, sol seçmenin bir

kısmının D66’ya geçmesi.

CDA da benzer şekilde büyük oranda NSC seçmenini geri çekerek büyüdü.

NSC’nin kurucusunun eski CDA’lı olması zaten bunu mantıklı kılıyordu.

5. Hollanda’da Koalİsyon Gerçeği: 4 Partİsİz Hükümet Kurulamıyor

Bazı yorumlarda şu serzeniş var:

“Dört parti olmadan hükümet kurulamıyor, bu ülke yönetilemez.”

Aslında Hollanda için:

• Koalisyon istisna değil, tam tersine norm.

• Yıllardır neredeyse hiçbir parti tek başına iktidara yaklaşamadı.

• 76 sandalyelik çoğunluğa tek başına çıkmak için bir partinin oyunu neredeyse ikiye katlaması gerekir ki bu gerçekçi değil.

Neden Türkiye’den Farklı?

• Hollanda’da çok sayıda parti anlamlı oy oranlarına ulaşıyor.

• Türkiye’de oylar birkaç büyük parti etrafında toplanmış durumda.

• Türkiye’de siyasi kimlikler genelde çok daha fanatik ve sabit:o “20 yıl aynı partiye oy vermek” bir sadakat göstergesi gibi sunuluyor.

o Fikrini değiştiren seçmen “dönek, satılmış, cahil” gibi etiketlerle anılabiliyor.

Hollanda’da ise:

• Seçmen parti değiştirmeyi daha normal görüyor.

• TV tartışmaları, son haftalarda yaşanan olaylar, parti liderlerinin tavırları, gerçek anlamda oy tercihini değiştirebiliyor.

• “Bu sefer şunu deneyeyim, olmazsa bir sonraki seçimde değiştiririm” yaklaşımı hâkim.

Bu yüzden:

• Anketler son dakikada değişen oylar yüzünden zorlanıyor.

• Kararsız seçmen kitlesi Türkiye’ye göre çok daha büyük.

6. Koalisyon Senaryoları: Kİm Kİmİnle Hükümet Kurabİlİr?

Seçimin birincisi olduğu için hükümeti kurma görevinin D66 liderine verilmesi bekleniyor.

Ancak bu, tek başına yeterli değil; en az 3–4 parti daha gerekiyor.

Olası Merkez–Sol Koalisyon Senaryosu

• D66

• CDA

• VVD

• GroenLinks–PvdA

Bu kombinasyon:

• 76 sandalye barajını rahatlıkla aşabiliyor (örnek: 86’ya kadar çıkabiliyor).

• En büyük problem:

o VVD lideri Dilan Yeşilgöz’ün sol ile, özellikle önceki lider Timmermans ile çalışmak istemediğini defalarca söylemiş olması.

Ancak Timmermans’ın istifası burada kritik:

• Yeni bir sol lider ile

o “Ben Timmermans’la çalışamazdım ama yeni yönetimle uzlaşabilirim.”

deme alanı açılmış durumda.

Bu yüzden bu koalisyon hâlâ masada, imkânsız değil.

Daha Sağ Ağırlıklı Koalisyon• D66 + CDA + VVD + JA21 (+ bir küçük sağ parti)

Bu senaryoda:

• Toplam 5 parti gerekiyor.

• D66’nın çok sağa yaslanan bir hükümette sıkışma ve erime riski var.

• D66’nın yakaladığı ivmeyi kaybetmemek için bu tip bir yapıya ne kadar yanaşacağı soru işareti.

7. Wİlders ve “Şaİbe” Söylemlerİ: Gerçekçİ mİ, Sİyasİ Taktİk mİ?

Wilders seçim sonucunda:

• Twitter’da, bazı sandıklarda şaibe olabileceğine dair mırıldanmalar yaptı.

• “Bana karşı kampanya, oy sayımında sorun olabilir” tarzı açıklamalarla, seçmenine bu sonucu “hazmettirmenin” yollarını aradı.

Ancak:

• Ortada bilinen somut bir kanıt yok.

• Seçimin iptali veya yeniden sayımı için ciddi bir atmosfer de görünmüyor.

Aslında Wilders şunu söylemek istiyordu:

“Beni seçtiniz ama diğer partiler benimle koalisyon kurmayarak oyunuzu yok sayıyor.”

Fakat geldiğimiz noktada tablo net:

➡ Halk, kıl payı da olsa D66’yı PVV’nin önüne koydu.

Bu da Wilders’in “halk beni birinci yaptı ama sistem izin vermiyor” söylemini büyük ölçüde boşa düşürüyor.

Sonuç: 2025 Seçimleri Hollanda Siyasetinde Ne Değiştirdi?

• D66, herkesten oy çekebilen ve hem sol hem merkez hem de bir miktar sağ seçmeni toplayabilen bir parti olduğunu kanıtladı.

• Aşırı sağ gerilemedi, sadece parçalandı; Wilders tek başına eski gücünde değil ama sağ blok hâlâ çok güçlü.

• GroenLinks–PvdA, D66’ya kaptırdığı oylar yüzünden beklediği sıçramayı yapamadı.

• NSC, siyasi sahneden neredeyse silindi.• Hollanda, bir kez daha koalisyonsuz yönetilemeyeceğini gösterdi.

Önümüzdeki dönemin ana sorusu şu:

D66, bu sonuçları kalıcı bir dönüşüme çevirebilecek mi, yoksa zor bir koalisyon pazarlığında eriyip giden bir “tek seferlik başarı” mı olacak?

Koalisyon görüşmeleri netleştikçe, Hollanda siyaseti için çok daha sert ve kritik başlıkları konuşuyor olacağız.